ΦΙΛΟΤΙΜΟ, ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ

της Κατερίνας Κωστάκη

Η λέξη Φιλότιμος, η οποία είναι καθαρά μια ελληνική λέξη, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί σε ένα αγγλικό λεξικό, γιατί απλούστατα η έννοια της συγκεκριμένης λέξης έχει εμφυσηθεί και κληρονομηθεί στο συλλογικό ασυνείδητο της ελληνικής κουλτούρας.

Πολλοί Έλληνες φίλοι ίσως να χαμογελάσουν ....διαβάζοντας για την σημασία του «φιλότιμου», γνωρίζοντας εκ πείρας τι σημαίνει αυτό…

Τελικά όσο πιο πολύ αναζητώ την έννοια της λέξης φιλότιμος, τόσο πιο πολύ διαπιστώνω ότι η σημασία της είναι βαθύτερη και επεκτείνεται σε ιστορικούς, φιλοσοφικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς ορίζοντες, που δεν είχα σκεφτεί ότι μπορεί να υπάρχουν.

Σύμφωνα με την διατριβή των Ninon Chrysohoos & Robert Porter Lynch (1), φιλότιμος σημαίνει « ο φίλος με την τιμή » - «φίλος + τιμή» και «είναι μια ακραία ευαίσθητη περιοχή της ανθρώπινης ψυχής που δίνει ώθηση στην γενναιότητα, ευγένεια, και ηθική περηφάνια. 

Είναι μια αίσθηση της τιμής και της αξιοπρέπειας» (2) http://www.philotimo.net/index.html

Επίσης σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Εγκυκλοπαίδειας της Ορθοδοξίας (3) http://orthodoxwiki.org/Orthodox_Living φιλότιμος είναι κάποιος που ζει, σκέπτεται και λειτουργεί με ένα τίμιο και γεμάτο αρετή τρόπο, σε κάθε κατάσταση. 

Εκείνος που ενεργεί με αγάπη, καλοσύνη, υπευθυνότητα, πόνο και συμπόνια για τους άλλους. 

Κάποιος που είναι με λίγα λόγια γενναιόδωρος. 

Θα πρόσθετα σε όλα τα παραπάνω ότι ο φιλότιμος τα πράττει μέσα από την καρδιά του, γιατί πιστεύει ότι είναι πράγματι καλό να βοηθάς τους συνανθρώπους σου, ακόμη και όταν εκείνοι δεν στο αναγνωρίζουν στις περισσότερες περιπτώσεις...(προσωπική μου άποψη). 

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι όφειλε κάποιος να είναι φιλότιμος, ενώ σε αντίθετη περίπτωση η «αφιλοτιμία», δηλ. η έλλειψη τιμής ήταν ντροπή για κάποιον. 

Φυσικά οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει ένα καταπληκτικό σύστημα αξιών, που για να το κατανοήσει κάποιος πρέπει να έχει εμβαθύνει στην ίδια την ετυμολογία των λέξεων και την ερμηνεία τους, αλλά και στο γεγονός ότι οι ίδιοι είχαν κατανοήσει πως για να λειτουργήσει μια κοινωνία όφειλε να στηρίζεται συνειδητά και πάνω από όλα και έμπρακτα σε Νόμους που δεν αποτυπώνονται από ανθρώπους, αλλά είναι πάνω από όλα Συμπαντικοί (Θεϊκοί). 

Πέρα από όλα τα παραπάνω οι Νόμοι και οι Αξίες συνδέονταν με την Αρμονία και την Τάξη σε συνδυασμό με την συνεργεία (synergy)–( 4 ). 

Με αυτό τον τρόπο υπερνικούσαν τον φόβο τους για την προδοσία και για την πιθανότητα κάποιος να βάζει το συμφέρον πάνω από το συμφέρον του συνόλου. 

Ακόμη και σήμερα οι Νεοέλληνες αναφέρουν ότι πρέπει κάποιος να πιάσει κάποιον στο φιλότιμο, να αγγίξει δηλαδή την διάθεση του να προσφέρει και να βοηθήσει. 

Η φιλοτιμία ή γενναιοδωρία, σήμερα τόσο σαν λέξη και έννοια, όσο και εφαρμογή έχει καταστρατηγηθεί, κινδυνεύοντας να χαθεί όχι μόνο από τα λεξικά, αλλά και από την κοινωνία που ζούμε. 

Αντίθετα εκείνο που υπερισχύει στην εποχή μας είναι η ανταπόδοση στην καλή πρόθεση κάποιου να βοηθήσει «φιλότιμα» με την αχαριστία . 

Το τόξο του φιλότιμου είναι πολύ μικρό για να αναχαιτίσει την έλλειψη των αξιών, τις εγωπάθειες, τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα, αλλά και τους φόβους των ανθρώπων. 

Μπροστά στο φιλότιμο, πολλές φορές ορθώνεται η καθαρά εγωιστική τάση των ανθρώπων να σκέπτονται και να ενεργούν με το μυαλό τους, και όχι με την ψυχή τους.

«Γιατί να βοηθήσω κάποιον, αν δεν έχω όφελος;», είναι μια ενδόμυχη ερώτηση από κάποιον που σκέφτεται εγωιστικά .

Ή στην χειρότερη περίπτωση να χρησιμοποιείς την φράση: « Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα » (5), κάτι που είναι τραγικό πλέον, γιατί χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως ακόμη και για υποτίθεται πνευματικούς και ιερούς σκοπούς, όπως η διάδοση των ίδιων των Πνευματικών /Συμπαντικών νόμων! 

Φυσικά φτάνουμε πλέον σε κατάχρηση της ίδιας της καλής πρόθεσης για προσφορά και αγάπη.

Τότε ο φιλότιμος κινδυνεύει να γίνει θύμα προσωπικών σχεδίων και βλέψεων ή της αχόρταγης βλέψης για έλεγχο και υπεροχή.

Όλα αυτά σε μια κοινωνία που αρνείται κατηγορηματικά να κόψει δεσμούς με το Μάτριξ, όπου οι συνεργοί ή συνεργάτες της κοινωνίας φοβούνται να επιτρέψουν στον εαυτό τους να ρισκάρει σε ένα άλλο δρόμο πιο φωτεινό και λιγότερο υλιστικό. 

Ίσως γι αυτό οι φιλότιμοι / γενναιόδωροι άνθρωποι πληρώνονται με το νόμισμα της αχαριστίας ή και αφιλοτιμίας, γιατί πράττουν σύμφωνα με νόμους και αξίες που είναι μεν εδραιωμένες στο υποσυνείδητο τους, και ξεπερνούν τα δεσμά της συμβατικής πραγματικότητας.

Η ψυχή του γενναιόδωρου ανθρώπου είναι γεμάτη βιώματα και εμπειρίες, αλλά και ιδεώδη, αρετές και σοφία.

Όλα τα παραπάνω συνυπάρχουν για να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο άνθρωπο, γιατί Γνώση χωρίς Σοφία δεν μπορεί να υπάρξει, όπως και χωρίς πράξη. 

Η Γνώση από μόνη της χωρίς την «συνεργία» της Σοφίας, Αρετής, Δικαιοσύνης, Ανδρείας και Σωφροσύνης δεν είναι δυνατόν να υπάρξει. 

Οι ιδέες και τα έργα γεννιούνται και πραγματοποιούνται από ανθρώπους που κουβαλάνε τις κληρονομημένες από τον Δημιουργό μας αξίες, γιατί αυτοί επέτρεψαν στον εαυτό τους να ακούσει την φωνή της καρδιάς τους και να υπερβεί το «εγώ» τους.

Ο Δημιουργός καλλιεργεί την εικόνα κυριολεκτικά «κεντάει» πάνω σε ένα υπερβατικό καμβά, όσα μεταφέρονται από την ανθρώπινη ψυχή, και όλα αυτά ονομάζονται «δημιουργήματα».

Ο Δημιουργός όχι μόνο μίλησε μέσα τους, αλλά εισακούστηκε κιόλας!

Όσοι λειτουργούν μέσα από φιλοτιμία και πράττουν αληθινά σύμφωνα με αυτή σίγουρα πετούν ελεύθεροι προς το Φως, γιατί ρισκάρουν την προσφορά του καλού στους συνανθρώπους τους, ακόμη και αν δεν περιμένουν αντάλλαγμα. 

Αντιθέτως από εκείνους που βλέπουν το φως, αλλά το αγγίζουν με τα ακροδάχτυλα τους σαν ένα μακρινό αστέρι στον ουρανό, γιατί πετάνε δεμένοι στην μηχανή του σκοτεινού Μάτριξ, επειδή δίστασαν να προσφέρουν και να μοιραστούν την αγάπη και την κατανόηση, που υπήρχε μέσα τους από φόβο μήπως χάσουν…

*Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε στο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ THE EDEN MAGAZINE-ΤΕΥΧΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ  2012  California, U.S.A.(6) 

© Κατερίνα Κωστάκη Ενορατική συγγραφέας ~ ποιήτρια ~ θεραπεύτρια