Τουλάχιστον 19 εταιρείες - κολοσσοί «μεταναστεύουν» από τη Γερμανία για να επενδύσουν σε αναδυόμενες οικονομίες
Θέατρο σκιών θυμίζει η κωμωδία περί γερμανικών επενδύσεων, που όλο... έρχονται στην Ελλάδα, αλλά κανείς δεν .... τις βλέπει. Και πώς να γίνει αυτό, όταν πλέον οι κορυφαίες γερμανικές εταιρείες γυρίζουν την πλάτη στη Γερμανία, όπως και στην Ευρώπη; Με συνέπεια να ρίχνουν πια το βάρος των επενδύσεών τους στις αναδυόμενες οικονομίες.
Τη στιγμή που η Μέρκελ χτίζει τη νέα κυβέρνηση συνεργασίας με τους Σοσιαλδημοκράτες, ο βασικός πονοκέφαλός της βρίσκεται στον... DAX-30 της Φρανκφούρτης. Τουλάχιστον 19 από τις εταιρείες - ναυαρχίδες του γερμανικού χρηματιστηρίου έχουν αποφασίσει να παγώσουν από φέτος τα ήδη μειωμένα επίπεδα των εγχώριων επενδύσεων. Όσον αφορά τις επενδύσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη; Τις «εξαφανίζουν».
Οι μεγάλες γερμανικές εταιρείες δεν επιλέγουν να επενδύσουν περαιτέρω στη Γερμανία για τους εξής λόγους:
• Τη στασιμότητα ή και μείωση των πωλήσεων στη Γερμανία, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με την τάση να δείχνει επιδείνωση τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας Daimler στη δυτική Ευρώπη έπεσαν φέτος στα επίπεδα του 1993!
• Το ιδιαίτερα υψηλό κόστος παραγωγής, κυρίως λόγω των υπερβολικών τιμών του ρεύματος σε σχέση με τις ΗΠΑ ή κάποιες άλλες «φθηνότερες» ευρωπαϊκές χώρες.
• Την παρατεταμένη αβεβαιότητα για τη συνοχή και το μέλλον της Ευρωζώνης.
Οι προσδοκίες ότι η ξεκάθαρη επικράτηση της Μέρκελ στις εκλογές αλλά και η προοπτική ενός «Μεγάλου Συνασπισμού» θα ενθάρρυναν τον τομέα των επενδύσεων διαψεύδονται επειδή το πρόβλημα έχει βαθύτερες ρίζες.
Η ασφυκτική πολιτική ύφεσης που επιβάλλει το Βερολίνο στην Ευρώπη έχει συνέπεια τον στραγγαλισμό της ζήτησης στη Γηραιά Ήπειρο. Έτσι υπάρχουν πια χαμηλές προοπτικές πωλήσεων όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά γενικότερα στην Ευρωζώνη, με συνέπεια οι μεγάλες εταιρείες να παγώνουν τις επενδυτικές κινήσεις τους.
Όπου φύγει, φύγει
Η ανάπτυξη με ρυθμούς... χελώνας απογοητεύει τις γερμανικές επιχειρήσεις, οι οποίες θεωρούν πια ότι είναι ασύμφορο να κάνει κάποιος δουλειές στην Ευρώπη.
Οι 19 εταιρείες - κολοσσοί, που αποτελούν την αιχμή του δόρατος του γερμανικού χρηματιστηρίου (μεταξύ αυτών BMW, Siemens, Adidas, Henkel κ.ά.), σχεδιάζουν να επενδύσουν τη μερίδα του λέοντος στις αναδυόμενες οικονομίες και στις ΗΠΑ, όμως όχι σε Γερμανία κι Ευρώπη.
Οι λόγοι που επικαλούνται είναι το ευνοϊκό επιχειρηματικό κλίμα, οι προσδοκίες για μεγαλύτερες πωλήσεις, αλλά και το χαμηλότερο κόστος παραγωγής. Συγκεκριμένα οι 19 βιομηχανίες έχουν αποφασίσει ότι για το 2014 οι επενδύσεις τους θα στραφούν:
• Σε ποσοστό 43% στις αναδυόμενες αγορές.
• Κατά 26% σε αγορές ακόμη υπό διερεύνηση.
• Σε ποσοστό 11% στις ΗΠΑ.
• Μόνο το 15% από τη συνολική «πίτα» θα επενδυθεί στη Γερμανία.
• Μόλις 5% θα αφορά την υπόλοιπη Ευρώπη.
Απ’ αυτό το ελαχιστότατο 5% τι ακριβώς μπορούν να προσδοκούν η Ελλάδα και ο Νότος, πέρα από, π.χ., κάποια επιθετική τραπεζική εξαγορά; Οι τάσεις είναι ξεκάθαρες για όλη την Ευρώπη:
1 Η BMW αποφάσισε να αυξήσει την παραγωγή του εργοστασίου της στην πόλη Shenyang της Κίνας, καθώς και να κατασκευάσει ένα νέο εργοστάσιο στη Βραζιλία. Στα σχέδιά της δεν υπάρχει κάτι... ευρωπαϊκό.
2 Η Henkel, από την άλλη πλευρά, μέσω του εκπροσώπου της δηλώνει πως θα επενδύσει μόνο όπου διακρίνει προοπτικές αύξησης των πωλήσεων – και «αυτό συμβαίνει κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες». Άλλη μια... πόρτα που τρώει η Ευρώπη.
Όπως είπαμε, τα στοιχεία είναι άκρως διαφωτιστικά για το αντι-επενδυτικό κλίμα που διαμορφώνεται πλέον στην Ευρώπη, με συνέπεια τα μεγάλα επιχειρηματικά πρότζεκτ να ψάχνουν οξυγόνο μακριά από το μίζερο σκηνικό στασιμότητας και ύφεσης. Έτσι οι επενδύσεις και η συνεπακόλουθη ανάπτυξη πετσοκόβονται κι άλλο, αφού το χρήμα, αντί να μένει εντός ευρωπαϊκών συνόρων, κατευθύνεται προς τις αναδυόμενες αγορές.
Εδώ μιλάνε τα ξερά στοιχεία και οι επίσημες προθέσεις των εταιρειών. Απογυμνωμένα από πολιτικές και ρητορικές. Η Μέρκελ και ο Σόιμπλε μπορούν να κουνάνε το δάχτυλο όσο θέλουν απέναντι στην Ελλάδα για να προσαρμοστεί η «άτακτη» χώρα στα... ιερά γερμανικά στάνταρ, αλλά τελικά πιο πολλά θα αποδειχθούν τα «ελληνογερμανικά οικονομικά φόρουμ» παρουσία πολιτικών με θέμα την προσέλκυση επενδύσεων στα λόγια, παρά οι ίδιες οι επενδύσεις...
Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο αρνητικό για το επενδυτικό κλίμα στην ατμομηχανή της Ευρωζώνης. Κάτι που, αν και δεν αποτελεί πλήγμα για την υπόλοιπη Ευρώπη, ωστόσο υπάρχουν φόβοι ότι θα δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα στην ίδια τη Γερμανία.
Η ραχοκοκαλιά
Η απροθυμία για επενδύσεις στη Γερμανία προχωρά και πέρα από τις μεγάλες βιομηχανίες του DAX-30. Πάμπολλες μεσαίες γερμανικές επιχειρήσεις (οι λεγόμενες Mittelstand), που αποτελούν την πραγματική ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας και απασχολούν το 60% του εργατικού δυναμικού της χώρας, φέτος για πρώτη χρονιά στρέφουν το ενδιαφέρον τους προς αγορές του εξωτερικού, όπου οι πωλήσεις αυξάνονται. Για χρόνια οι Mittelstand προτιμούσαν να επενδύουν στη Γερμανία παρά στο εξωτερικό. Αυτή η τάση, αν συνεχιστεί, όπως όλα δείχνουν, μπορεί να αλλάξει το γερμανικό τοπίο.
Όσον αφορά τις 19 μεγάλες βιομηχανίες, αυτές σχεδιάζουν για φέτος να ξοδέψουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα χρήματα, απλώς για να συντηρήσουν τις εργοστασιακές τους εγκαταστάσεις στη Γερμανία, και ούτε ένα σεντ παραπάνω για να τις επεκτείνουν ή να τις αναβαθμίσουν.
Το γερμανικό ΑΕΠ αναμένεται φέτος να αυξηθεί μόνο κατά 0,4%, μεταβολή ασήμαντη για τα δεδομένα της χώρας. Αυτή η στασιμότητα οφείλεται εν μέρει στην απροθυμία των γερμανικών βιομηχανιών για επενδύσεις.
Η RWE, η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στη Γερμανία (με κύκλο εργασιών 50 δισ. ευρώ το 2010), θεωρείται πως έχει παγώσει τις επενδύσεις της λόγω της πολιτικής της κυβέρνησης Μέρκελ να μεταπηδήσει από τις συμβατικές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι περισσότεροι γερμανικοί όμιλοι, εξάλλου, πιέζουν την κυβέρνηση να βάλει ένα φρένο στην αλματώδη αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, κάτι που αποτελεί ένα ακόμα εμπόδιο.
Σύμφωνα με την Goldman Sachs, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος για τη γερμανική βιομηχανία έχει ανέβει κατά 30% την τελευταία πενταετία, στοιχείο που ωθεί τις βιομηχανίες σε σκέψεις να μεταφέρουν την παραγωγή τους στο εξωτερικό.
Καταποντίζονται και οι ξένες επενδύσεις
Τα άσχημα νέα δεν σταματάνε εδώ για την ωραιοποιημένη εικόνα του «γερμανικού ονείρου», που έχει βρει ένθερμους υποστηρικτές και επί ελληνικού εδάφους. Η πραγματικότητα κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή είναι.
Ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα αφορά τη διάθεση ξένων εταιρειών να επενδύσουν στη Γερμανία, η οποία μειώνεται δραματικά χρόνο με τον χρόνο. Οι ξένες επενδύσεις καταποντίστηκαν στα 5,1 δισ. ευρώ το 2012 από 58,6 δισ. ευρώ το 2007! Μια τεράστια απώλεια...
Σε καμία περίπτωση, δηλαδή, δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο γερμανικό... success story! Η Γερμανία, αντιθέτως, πέφτει στον λάκκο της λιτότητας που η ίδια σκάβει για την υπόλοιπη Ευρώπη. Με την πτώση να επιδεινώνεται κι άλλο το πρώτο εξάμηνο του 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας.
Όσο για τις συνολικές επενδύσεις όλων των γερμανικών εταιρειών στο εξωτερικό; Υπήρξαν από το 2009 μέχρι φέτος σχετικά σταθερές, με περίπου 50 δισ. ευρώ ετησίως.
Ειδικοί στη Γερμανία σημαίνουν συναγερμό προειδοποιώντας ότι η γερμανική οικονομία είναι επιτυχημένη μόνο όταν οι επενδύσεις στο εξωτερικό και οι επενδύσεις από το εξωτερικό είναι σε ισορροπία. Τονίζουν, δε, ότι η νέα κυβέρνηση πρέπει πάση θυσία να μειώσει την τιμή του ρεύματος και να αποφύγει αύξηση στη φορολογία σε μια προσπάθεια να τονώσει τις επενδύσεις.
«Εικονική» πραγματικότητα η ενωμένη Ευρωζώνη
Μέχρι στιγμής η Γερμανία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που εν μέσω της κρίσης έχει καταφέρει να αυξήσει την ανάπτυξη και να μειώσει τα ποσοστά της ανεργίας σε σημείο καλύτερο (!) από τους προ κρίσης δείκτες.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η λιτότητα δεν αποδίδει στο ευρύτερο περιβάλλον της Ευρωζώνης. Έτσι είναι αδύνατον να υπάρξει ανάπτυξη όταν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας των χωρών του Νότου ακρωτηριάζονται, με συνέπεια η παράλυση της ζήτησης να οδηγεί σε μια καθολική ευρωπαϊκή στασιμότητα ή και ύφεση.
Αυτό, όμως, που δείχνει να μην αναγνωρίζει η Γερμανία είναι το ότι η οικονομία της έγινε αυτή που έγινε επειδή τα χρόνια που εκείνη εφάρμοζε λιτότητα οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ξόδευαν απλόχερα.
Βασική οικονομική αρχή είναι πως τα ισοζύγια των χωρών κάθε νομισματικής ένωσης πρέπει να βρίσκονται σε μια ισορροπία. Η ιστορία της Ευρωζώνης, όμως, δείχνει ότι, ενώ το γερμανικό εμπόριο ανθούσε, τα χρέη της υπόλοιπης Ευρώπης αυξάνονταν.
Τώρα, αναλογικά, καθώς ο Νότος υποχρεώνεται να ξοδεύει λιγότερα, η Γερμανία θα έπρεπε να ξοδεύει περισσότερα. Συνεχίζει, όμως, να αρνείται πεισματικά να στηρίξει τη λύση με τα ευρωομόλογα ή να κάνει ουσιαστικά βήματα προς μια πραγματική τραπεζική ένωση. Ταυτόχρονα τα βαριά χαρτιά της γερμανικής βιομηχανίας δεν ρίχνουν πια αρκετά λεφτά εντός Ευρώπης για να ζεσταίνεται η οικονομική μηχανή.
Η Γερμανία είναι δυνατή ακριβώς λόγω του ευρώ! Και όσες προσπάθειες έχει κάνει ή πρόκειται να κάνει για τη σωτηρία του κοινού νομίσματος είναι πρωτίστως προσπάθειες για να σώσει τη δική της οικονομία. Το ευρώ, άλλωστε, απέφερε τεράστια οφέλη για τις γερμανικές βιομηχανίες και τις γερμανικές εξαγωγές. Η Daimler μπορεί, π.χ., να ανταγωνίζεται με τη FIAT χωρίς η δεύτερη να έχει πια το αβαντάζ της φθηνής ιταλικής λιρέτας.
Η οικονομία της χώρας στηρίζεται κυρίως στις εξαγωγές. Για το 2011 οι εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ έφταναν για τη Γερμανία στο 50,2%, τη στιγμή που για την Κίνα ήταν 31% και για τις ΗΠΑ 13,9%. Περίπου οι μισές από τις εξαγωγές της Γερμανίας πραγματοποιούνται προς τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης.
Ενώ, λοιπόν, λογικά η Γερμανία θα έπρεπε να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την ευημερία όλης της ζώνης του ευρώ, η οποία αποτελεί άλλωστε τη βασική της αγορά, δεν δείχνει τη διάθεση ή την τόλμη να κάνει οτιδήποτε πέρα από τα απολύτως απαραίτητα που κρατούν την Ευρωζώνη «εικονικά» ενωμένη.
