ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΑΓΚΟΥΡΟ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΖΟΥΝ ΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΥΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΤΡΟΪΚΑΣ
Η κυβέρνηση επαναφέρει το μοντέλο
«καγκουρό» που χρησιμοποιεί η Αυστραλία στο ασφαλιστικό μέσω του οποίου η
σύνταξη συνδέεται με οικογενειακά αλλά και περιουσιακά στοιχεία και
στηρίζεται ελάχιστα στον κρατικό προϋπολογισμό.
Το συγκεκριμένο μοντέλο έχει μπει στο μικροσκόπιο ....από τους ειδικούς των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας από το περασμένο φθινόπωρο, μετά τις οδηγίες της τρόικας για περαιτέρω μείωση των κρατικών δαπανών στο κομμάτι των συντάξεων. Αν και το θέμα δεν είχε διαψευσθεί τότε, επανέρχεται μέσω της μελέτης της Allianz, καθώς η Αυστραλία θεωρείται, σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, ότι έχει από τα πιο βιώσιμα ασφαλιστικά συστήματα στον κόσμο.
Ταυτόχρονα το μοντέλο αυτό συνδέεται και με την ελάχιστη
εγγυημένη σύνταξη που θα αρχίσει να αποδίδει το κράτος (στα Ταμεία) των
360 ευρώ από το 2015.
Οι ασφαλισμένοι που έχουν καταβάλει τις ίδιες εισφορές για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα εισπράττουν τελικά διαφορετικά ποσά (π.χ. ανάλογα με την ακίνητη περιουσία), με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο -σύμφωνα με πληροφορίες, η σύνδεση του ποσού της σύνταξης με εισοδηματικά κριτήρια τέθηκε από τεχνικό κλιμάκιο των δανειστών σε συνάντηση με στελέχη του υπουργείου Εργασίας. Από την πλευρά του υπουργείου υπήρξε χθες ανακοίνωση, όπου τονίζεται πως «τέτοιο θέμα δεν έχει τεθεί στον υπουργό».
«Οι παροχές δεν θίγονται» τονίζεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Εργασίας, όπου μεταξύ άλλων επισημαίνεται πως «το ασφαλιστικό σύστημα στηρίζεται σε τριμερή χρηματοδότηση, έχει δημόσιο και καθολικό χαρακτήρα και δεν τίθεται ζήτημα αλλαγής».
Κύκλοι του υπουργείου σημείωναν πως οι προτάσεις για το συνταξιοδοτικό προέρχονται από τεχνικά κλιμάκια και δεν έχει υπάρξει ανάλογη συζήτηση με τους επικεφαλής της τρόικας. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί πως οι συχνές αναφορές τεχνικών κλιμακίων των δανειστών σε θέματα συντάξεων είναι ενδεικτικές των πιέσεων που ασκούνται για νέες παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα.
Με δεδομένο άλλωστε πως η κρατική χρηματοδότηση την επόμενη χρονιά είναι «ψαλιδισμένη» κατά 1,7 δισ. ευρώ, είναι εμφανές πως το θέμα των συντάξεων παραμένει στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος.
Ουσιαστικά η σύνδεση των χορηγούμενων ποσών με εισοδηματικά κριτήρια θα είχε ως αποτέλεσμα συντάξεις... ασανσέρ που θα ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με το «προφίλ» του κάθε ασφαλισμένου. Στη χώρα μας εισοδηματικά κριτήρια ισχύουν μόνο για την καταβολή του ΕΚΑΣ, το οποίο δίνεται σε χαμηλοσυνταξιούχους (από τη νέα χρονιά το όριο ηλικίας πηγαίνει από τα 60 στα 65).
Βασική και αναλογική σύνταξη
Σημειώνεται πως από το 2015 αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων και το τελικό ποσό θα προκύπτει από το άθροισμα της βασικής σύνταξης (περίπου 360 ευρώ) και της αναλογικής σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης. Ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση επισημαίνουν πως οι όποιες παρεμβάσεις μπορούν να αφορούν μόνο το ποσό της βασικής σύνταξης και όχι την αναλογική, η οποία συνδέεται άμεσα με τις εισφορές που έχουν καταβληθεί.
Συντάξεις διαφορετικών «ταχυτήτων» προβλέπει το μοντέλο κοινωνικής ασφάλισης, που εφαρμόζεται στην Αυστραλία. Το χορηγούμενο ποσό εξαρτάται από την ηλικία, τα έτη ασφάλισης, την οικογενειακή κατάσταση (άγαμος, έγγαμος, διαζευγμένος), αλλά και τα περιουσιακά στοιχεία.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα, η αξία αυτοκινήτων, σκαφών ή άλλων περιουσιακών στοιχείων, το κατά πόσο έχει κανείς μερίδιο σε αγρόκτημα, επιχείρηση ή καταπίστευμα, αλλά και τα ακίνητα που διαθέτει εκτός από το σπίτι στο οποίο διαμένει (π.χ. εξοχικό).
Για την κάθε κατηγορία συνταξιούχου προβλέπεται διαφορετικό «πλαφόν» πάνω στο οποίο επέρχεται μείωση της σύνταξης. Για παράδειγμα, για ζευγάρι χωρίς δικό του σπίτι το όριο είναι στα 421,500 δολάρια Αυστραλίας (πλήρη σύνταξη). Για κάθε 1.000 δολάρια πάνω από το συγκεκριμένο πλαφόν, η σύνταξη μειώνεται κατά 1,50 δολάριο κάθε δεκαπενθήμερο.
Το σύστημα που εφαρμόζεται, προβλέπει μία κρατική σύνταξη (πρώτος πυλώνας) με συμπληρωματική υποχρεωτική συνταξιοδοτική ασφάλιση προκαθορισμένων εισφορών (δεύτερος πυλώνας) και προαιρετική ασφάλιση (τρίτος πυλώνας). Σύμφωνα με ειδικούς στο ασφαλιστικό, από το 2010 ξεκίνησε η αύξηση του ποσοστού της βασικής κρατικής σύνταξης από το 25% στο 27,7% του μέσου εβδομαδιαίου μισθού.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ALLIANZ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ * ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ ΣΗΜΕΙΩΣΕ Η ΕΛΛΑΔΑ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ
«Κάντε το όπως η Αυστραλία»
Το συνταξιοδοτικό καγκουρό συνδυάζει μια λιτή κρατική συμμετοχή και ένα αναπτυγμένο κεφαλαιοποιητικό σύστημα
Τρία συνταξιοδοτικά
συστήματα, που μπορούν να μελετηθούν από την κυβέρνηση, βρίσκονται στην
κορυφή του δείκτη Βιωσιμότητας Συνταξιοδοτικού Συστήματος (Pension
Sustainability Index).
Πρόκειται για τα συστήματα της Αυστραλίας, της Σουηδίας και της
Νέας Ζηλανδίας, όπως προκύπτουν από παγκόσμια έρευνα της Allianz,
σύμφωνα με την οποία:
* Η Ελλάδα σημείωσε σημαντική πρόοδο ανεβαίνοντας στην κατάταξη, λόγω των μεταρρυθμίσεων.
* Η Ταϊλάνδη έχει την υψηλότερη ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, και ακολουθούν η Βραζιλία και η Ιαπωνία.
* Πέντε θέσεις πάνω από την τελευταία μέτρηση του PSI το 2011, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ρουμανία, η Σιγκαπούρη, η Τουρκία, οι ΗΠΑ και η Ελλάδα.
* Σημαντική πτώση σημείωσαν η Κροατία, η Γαλλία, το Χονγκ Κονγκ, η Μάλτα, η Σλοβενία και η Ταϊβάν.
Οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του πρώτου πυλώνα, που έγιναν κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών λόγω των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων, αλλά και των μη βιώσιμων, ξεπερασμένων ή κατακερματισμένων συστημάτων, έχουν επιφέρει δραστικές αλλαγές στο παγκόσμιο τοπίο συνταξιοδότησης. Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Ο Δείκτης Βιωσιμότητας Συνταξιοδοτικού Συστήματος (PSI) της Allianz αναλύει χώρες, με βάση μια σειρά από παραμέτρους, προκειμένου να καταλήξει σε μια κατάταξη των χωρών που αντανακλά τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος στις γηρασμένες κοινωνίες. Η επικαιροποιημένη έκδοση αυτής της χρονιάς περιλαμβάνει κάποιες μη αναμενόμενες μεταβολές στην κατάταξη.
Ελλάδα: τελευταία το '11, άνοδος το '14
Ενα αποτέλεσμα που μπορεί και να εκπλήξει: η Ελλάδα, η οποία
κατατάχθηκε τελευταία στο PSI του 2011, κατάφερε να βελτιωθεί χάρη στις
δραστικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής.
Κατόρθωσε να περικόψει συνταξιοδοτικές δαπάνες, ωστόσο το υψηλό επίπεδο
χρέους και ο άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου δείκτης εξάρτησης (Old-age
dependency ratio) παραμένουν προβλήματα-πρόκληση για το ελληνικό
σύστημα. «Η Ελλάδα θα πρέπει να παρακολουθεί πολύ στενά το επίπεδο
δαπανών του συνταξιοδοτικού της συστήματος. Η υπέρβαση των δαπανών θα
προκαλέσει ανάγκη για νέες μεταρρυθμίσεις», αναφέρει η δρ Renate Finke,
συντάκτης της νέας μελέτης της Allianz.
Στην κορυφή η Αυστραλία
Στην παρούσα μελέτη, τα συνταξιοδοτικά συστήματα της Ταϊλάνδης, της Βραζιλίας και της Ιαπωνίας βρέθηκαν να είναι τα λιγότερο βιώσιμα, ενώ η Αυστραλία, η Σουηδία και η Νέα Ζηλανδία βρίσκονται στο άλλο άκρο της κατάταξης, ακολουθούμενες στενά από τη Νορβηγία, την Ολλανδία και τη Δανία.
Η δρ Renate Finke επισημαίνει: «Μια καλή κατάταξη στο Δείκτη Βιωσιμότητας δεν σημαίνει γενναιόδωρες πληρωμές συντάξεων σε μια χώρα, αλλά δείχνει ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας αυτής θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα δημογραφικά της προβλήματα. Αντίθετα, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι χώρες που βρίσκονται σε χαμηλή κατάταξη είναι εκεί για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία».
Η Ταϊλάνδη, για παράδειγμα, έχει πολύ χαμηλή ηλικία συνταξιοδότησης, σποραδικές καλύψεις και γηράσκει με γρήγορους ρυθμούς. Πιθανώς, οι καταστροφικές πλημμύρες και οι πολιτικές αναταραχές έφεραν άλλα θέματα στην πολιτική ατζέντα, αναβάλλοντας την αντιμετώπιση των συνεπειών της γήρανσης του πληθυσμού. Η Βραζιλία γερνά γρήγορα επίσης και το συνταξιοδοτικό της σύστημα έχει ένα υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης, κάτι που σε συνδυασμό με τις δυνατότητες πρόωρης συνταξιοδότησης θα το καταστήσουν μη βιώσιμο μακροπρόθεσμα. Η Ιαπωνία βρίσκεται πολύ χαμηλά στην κατάταξη, λόγω του πολύ γηρασμένου πληθυσμού της, αλλά και λόγω του πολύ υψηλού επιπέδου δημόσιου χρέους. Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω παράγοντες, το συνταξιοδοτικό της σύστημα παραμένει πολύ ακριβό, καθιστώντας την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις ένα διαρκές πρόβλημα.
Η Αυστραλία βρίσκεται στο άλλο άκρο της κατάταξης. Το ποσόν της επιβάρυνσης των δημοσιονομικών από τις συνταξιοδοτικές δαπάνες μιας χώρας αποτελεί βασικό υπο-δείκτη στη μελέτη αυτή.
Ως εκ τούτου, το σύστημα της Αυστραλίας, που συνδυάζει ένα λιτό κρατικό πυλώνα με ένα ιδιαίτερα αναπτυγμένο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, είναι αυτό που έχει τη χαμηλότερη ανάγκη για μεταρρυθμίσεις.
Την επιτυχημένη πορεία της Αυστραλίας ακολουθούν η Σουηδία, η Νέα Ζηλανδία, η Νορβηγία και η Ολλανδία. Οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης επωφελούνται από τα ολοκληρωμένα συνταξιοδοτικά τους συστήματα στηριζόμενες στον ισχυρό κεφαλαιοποιητικό τους πυλώνα. Η Σουηδία και η Νορβηγία επωφελήθηκαν από τη σταθερότητα των δημοσιονομικών τους μεγεθών.
Η Νορβηγία μάλιστα κατάφερε να ξεπεράσει ακόμη και την Ολλανδία
λόγω της καλύτερης δημοσιονομικής της θέσης. Η υψηλή νόμιμη ηλικία
συνταξιοδότησης και η ήπια γήρανση του πληθυσμού της Νορβηγίας τη
βοήθησαν επίσης στο να ανεβεί σε υψηλότερη κατάταξη.
Προς το χειρότερο
Πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν τα τελευταία δύο χρόνια έχουν σχεδιαστεί για χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης. Επειτα από προσεκτικότερη εξέταση, όμως, δύο πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις αρχίζουν να αναδύονται. Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία έχουν αναπτύξει ένα είδος συνταξιοδοτικού συστήματος που προσφέρει «ελάχιστη κάλυψη». Εδώ, ο κρατικός πυλώνας καλύπτει μόνο τις βασικές εισοδηματικές απαιτήσεις προκειμένου να αποφευχθεί η φτώχεια των ηλικιωμένων. Τυχόν πρόσθετο εισόδημα που απαιτείται για να διατηρήσουν ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο πρέπει να δημιουργείται μέσω του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα. Από την άλλη πλευρά, ο κρατικός πυλώνας στην ηπειρωτική Ευρώπη -κυρίως στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ελλάδα- προσεγγίζει πιο «γενναιόδωρα» το θέμα.
Η εικόνα των δημόσιων οικονομικών αποτελεί έναν ακόμη υπο-δείκτη που το PSI χρησιμοποιεί στην κατάταξη των χωρών. Το 2010, η επιβάρυνση των κρατικών συνταξιοδοτικών συστημάτων της Ευρώπης στα δημόσια οικονομικά ήταν ήδη 11,3% του ΑΕΠ. Στη Δυτική Ευρώπη, το βάρος των εν λόγω δαπανών αναμένεται να ανέλθει στο 12,8% του ΑΕΠ έως το 2050. Πολλές χώρες έχουν ήδη εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις για τη μείωση του επιπέδου των συντάξεων, μειώνοντας έτσι την επιβάρυνση των δημοσιονομικών, με χαρακτηριστική την περίπτωση της Ελλάδας.
