 |
| EUROKINISSI |
Συνηθίζουμε να κάνουμε ένα
διαχωρισμό ανάμεσα στον μουσικό και στον πολιτικό Μίκη Θεοδωράκη, καθώς
άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στη σύγχρονη ελληνική Ιστορία και ως
κορυφαίος μουσικός δημιουργός αλλά και ως πολιτικός της ....
πρώτης γραμμής. Ο διαχωρισμός είναι συμβατικός. Χάριν συνεννοήσεως.
Και τούτο, γιατί είναι αδύνατο να χωρίσουμε, στην πράξη, τον μουσικό από τον πολιτικό Θεοδωράκη. Την αξία του στη μουσική δεν την αμφισβητεί κανείς. Για την πολιτική του διαδρομή και τις εκάστοτε επιλογές του υπήρξαν κρίσεις και επικρίσεις.
Εντούτοις, η πολιτική του ταυτότητα, η οποία σφράγισε τον βίο του, και οι πολιτικές του επιλογές, οι οποίες πάντοτε τον έφερναν στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αγώνων, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στο μουσικό του έργο.
Χωρίς τον πολιτικό Μίκη της Εθνικής Αντίστασης και των μετέπειτα διώξεων, χωρίς τον πολιτικό Μίκη της ΕΔΑ, της Νεολαίας Λαμπράκη, της αντιδικτατορικής πάλης και των μεταπολιτευτικών αγώνων για δημοκρατία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, δεν θα υπήρχε η μουσική του όπως την γνωρίζουμε.
Το ταλέντο σε έναν δημιουργό είναι η αρχή του παντός. Χωρίς αυτό δεν μπορεί να κάνει βήμα. Ομως δεν δημιουργεί εκ του μηδενός. Ο δημιουργός εσωτερικεύει κοινωνικές καταστάσεις και βιώματα, τα διυλίζει μέσα από το προσωπικό του στοιχείο και, εφόσον έχει το ταλέντο και την παιδεία, τα εξωτερικεύει ως έργο τέχνης. Αυτό ακριβώς έγινε και με τον Μίκη.
Συμμετέχοντας σε όλα τα μεγάλα προσκλητήρια για την υπεράσπιση των συμφερόντων του ελληνικού λαού -και μάλιστα από τη θέση του κομμουνιστή, του αριστερού, του κοινωνικού αγωνιστή- συσσώρευσε μέσα του όλες τις αγωνίες, τα ευγενή ιδανικά, τα πάθη, τις συγκρούσεις και τις ελπίδες των Ελλήνων στα τελευταία 60 χρόνια του 20ού αιώνα και τα εξωτερίκευσε με το μουσικό του έργο.
Αν δεν συνέβαινε αυτό, ενδεχομένως να είχαμε έναν μεγάλο μουσικό Μίκη Θεοδωράκη -γιατί ούτε το ταλέντο τού έλειπε ούτε η παιδεία- αλλά δεν θα είχαμε τον Μίκη που ξέρουμε.
Ο Θεοδωράκης της πολιτικής
Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1925 στη Χίο - αν και στην καταγωγή του είναι Κρητικός. Τα παιδικά του χρόνια, λόγω των συχνών μεταθέσεων του δημοσίου υπαλλήλου πατέρα του, τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως Μυτιλήνη, Γιάννενα, Κεφαλλονιά, Πύργο Ηλείας, Πάτρα και κυρίως στην Τρίπολη Αρκαδίας.
Με τη μουσική ασχολείται από μικρό παιδί, αλλά η πολιτική του διαδρομή σφραγίζεται από το ΕΑΜικό κίνημα αντίστασης κατά της τριπλής φασιστικής κατοχής, καθώς στις 25 Μαρτίου 1943 συμμετέχει στη διαδήλωση που γίνεται στην Τρίπολη και συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Ιταλούς, οι οποίοι και τον βασανίζουν.
Στη συνέχεια θα διαφύγει στην Αθήνα, όπου οργανώνεται στον ΕΛΑΣ, μέσα από τις τάξεις του οποίου θα αγωνιστεί τόσο στη διάρκεια της Κατοχής όσο και τον Δεκέμβρη του ’44. Μετά τη Βάρκιζα θα διωχθεί από το καθεστώς, θα συλληφθεί και στη συνέχεια θα εξοριστεί. Αρχικά στην Ικαρία και στη συνέχεια στο κολαστήριο της Μακρονήσου.
Μετά την απελευθέρωσή του από τη Μακρόνησο -όπως συνέβαινε εκείνη την εποχή- τον ακολουθούσε σε κάθε βήμα της ζωής του ότι υπήρξε ΕΑΜιτης, ότι ήταν κομμουνιστής και αριστερός. Κατάφερε όμως το 1954 να πάρει υποτροφία και στη συνέχεια, με χίλιες δυσκολίες, την άδεια για μουσικές σπουδές στο Παρίσι.
Στην Ελλάδα επέστρεψε ξανά το 1960, όπου με την ορμητική μουσική του παρέμβαση στα ελληνικά πράγματα δεν συνταράσσει μόνο τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού, αλλά και την ίδια την πολιτική σκηνή της χώρας.
Δραστηριοποιείται με την ΕΔΑ, της οποίας αναδεικνύεται ηγετικό στέλεχος, ενώ εκλέγεται βουλευτής της το 1964. Επίσης μετά τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη το 1963 δημιουργεί τη «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» που σφράγισε το νεολαιίστικο κίνημα της δεκαετίας του ’60 και μέχρι τη Δικτατορία.
Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967, ο Μίκης Θεοδωράκης πέρασε στην παρανομία και τον Μαΐου του ιδίου έτους -μαζί με άλλους συντρόφους του- ίδρυσε την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ (Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο).
Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1967, φυλακίστηκε, έζησε για ένα διάστημα σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Ζάτουνα Αρκαδίας, και τέλος έγκλειστος στο στρατόπεδο Ωρωπού. Τελικά ύστερα από διεθνή κινητοποίηση, αποφυλακίστηκε κι έφυγε για το Παρίσι τον Απρίλιο του 1970. Από εκεί θα ξεκινήσει μια τεράστια περιοδεία σε όλο τον κόσμο, με συναυλίες, συναντήσεις με ξένους ηγέτες και προσωπικότητες, συνεντεύξεις, δηλώσεις, διαμαρτυρίες, που στόχο έχουν την πτώση της δικτατορίας.
Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1974, μετά την πτώση του χουντικού καθεστώτος. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στο χώρο της Αριστεράς και αναδείχτηκε βουλευτής του ΚΚΕ την περίοδο 1981-1986. Την περίοδο 1990-1993 υπήρξε βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ. και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη.
Ο ίδιος έχει αιτιολογήσει με πολλούς τρόπους αυτή την επιλογή του και κυρίως ως συνεργασία ενός ανεξάρτητου αριστερού, την οποία αποδέχτηκε το κόμμα της Ν.Δ. Ως ανεξάρτητος αριστερός ήταν πάντοτε παρών στις πολιτικές εξελίξεις από τότε που άφησε τα βουλευτικά έδρανα ως τα σήμερα.
Το ότι ο Μίκης ουδέποτε έπαψε να είναι αριστερός είναι κάτι που κανένας δεν το αμφισβήτησε και δεν το αμφισβητεί. Το ότι ως Αριστερός είχε πάντοτε τη δική του ανεξάρτητη, ενίοτε ρηξικέλευθη, παράτολμη και προκλητική πορεία -ακόμη και στις περιόδους που ήταν ενταγμένος σε κόμματα της Αριστεράς- είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Αλλά τελικά παραμένει το ερώτημα: Ποια είναι η πολιτική προσφορά του Μίκη που μπορεί να έχει ένα διαχρονικό στίγμα;
Ο Χαρίλαος Φλωράκης είχε πει κάποτε στον γράφοντα: «Μετά από 500 χρόνια θα ρωτάνε ποιοι πολιτικοί πέρασαν από την Ελλάδα στον 20ό αιώνα. Κανείς δεν θα θυμάται. Ολοι όμως θα ξέρουν τον Μίκη και το μουσικό του έργο, το οποίο θα συνεχίσει να σφραγίζει πολιτικά τις συνειδήσεις των ανθρώπων».
Πηγή: efsyn.gr
πρώτης γραμμής. Ο διαχωρισμός είναι συμβατικός. Χάριν συνεννοήσεως.
Και τούτο, γιατί είναι αδύνατο να χωρίσουμε, στην πράξη, τον μουσικό από τον πολιτικό Θεοδωράκη. Την αξία του στη μουσική δεν την αμφισβητεί κανείς. Για την πολιτική του διαδρομή και τις εκάστοτε επιλογές του υπήρξαν κρίσεις και επικρίσεις.
Εντούτοις, η πολιτική του ταυτότητα, η οποία σφράγισε τον βίο του, και οι πολιτικές του επιλογές, οι οποίες πάντοτε τον έφερναν στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών αγώνων, έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στο μουσικό του έργο.
Χωρίς τον πολιτικό Μίκη της Εθνικής Αντίστασης και των μετέπειτα διώξεων, χωρίς τον πολιτικό Μίκη της ΕΔΑ, της Νεολαίας Λαμπράκη, της αντιδικτατορικής πάλης και των μεταπολιτευτικών αγώνων για δημοκρατία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, δεν θα υπήρχε η μουσική του όπως την γνωρίζουμε.
Το ταλέντο σε έναν δημιουργό είναι η αρχή του παντός. Χωρίς αυτό δεν μπορεί να κάνει βήμα. Ομως δεν δημιουργεί εκ του μηδενός. Ο δημιουργός εσωτερικεύει κοινωνικές καταστάσεις και βιώματα, τα διυλίζει μέσα από το προσωπικό του στοιχείο και, εφόσον έχει το ταλέντο και την παιδεία, τα εξωτερικεύει ως έργο τέχνης. Αυτό ακριβώς έγινε και με τον Μίκη.
Συμμετέχοντας σε όλα τα μεγάλα προσκλητήρια για την υπεράσπιση των συμφερόντων του ελληνικού λαού -και μάλιστα από τη θέση του κομμουνιστή, του αριστερού, του κοινωνικού αγωνιστή- συσσώρευσε μέσα του όλες τις αγωνίες, τα ευγενή ιδανικά, τα πάθη, τις συγκρούσεις και τις ελπίδες των Ελλήνων στα τελευταία 60 χρόνια του 20ού αιώνα και τα εξωτερίκευσε με το μουσικό του έργο.
Αν δεν συνέβαινε αυτό, ενδεχομένως να είχαμε έναν μεγάλο μουσικό Μίκη Θεοδωράκη -γιατί ούτε το ταλέντο τού έλειπε ούτε η παιδεία- αλλά δεν θα είχαμε τον Μίκη που ξέρουμε.
Ο Θεοδωράκης της πολιτικής
Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1925 στη Χίο - αν και στην καταγωγή του είναι Κρητικός. Τα παιδικά του χρόνια, λόγω των συχνών μεταθέσεων του δημοσίου υπαλλήλου πατέρα του, τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως Μυτιλήνη, Γιάννενα, Κεφαλλονιά, Πύργο Ηλείας, Πάτρα και κυρίως στην Τρίπολη Αρκαδίας.
Με τη μουσική ασχολείται από μικρό παιδί, αλλά η πολιτική του διαδρομή σφραγίζεται από το ΕΑΜικό κίνημα αντίστασης κατά της τριπλής φασιστικής κατοχής, καθώς στις 25 Μαρτίου 1943 συμμετέχει στη διαδήλωση που γίνεται στην Τρίπολη και συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Ιταλούς, οι οποίοι και τον βασανίζουν.
Στη συνέχεια θα διαφύγει στην Αθήνα, όπου οργανώνεται στον ΕΛΑΣ, μέσα από τις τάξεις του οποίου θα αγωνιστεί τόσο στη διάρκεια της Κατοχής όσο και τον Δεκέμβρη του ’44. Μετά τη Βάρκιζα θα διωχθεί από το καθεστώς, θα συλληφθεί και στη συνέχεια θα εξοριστεί. Αρχικά στην Ικαρία και στη συνέχεια στο κολαστήριο της Μακρονήσου.
Μετά την απελευθέρωσή του από τη Μακρόνησο -όπως συνέβαινε εκείνη την εποχή- τον ακολουθούσε σε κάθε βήμα της ζωής του ότι υπήρξε ΕΑΜιτης, ότι ήταν κομμουνιστής και αριστερός. Κατάφερε όμως το 1954 να πάρει υποτροφία και στη συνέχεια, με χίλιες δυσκολίες, την άδεια για μουσικές σπουδές στο Παρίσι.
Στην Ελλάδα επέστρεψε ξανά το 1960, όπου με την ορμητική μουσική του παρέμβαση στα ελληνικά πράγματα δεν συνταράσσει μόνο τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού, αλλά και την ίδια την πολιτική σκηνή της χώρας.
Δραστηριοποιείται με την ΕΔΑ, της οποίας αναδεικνύεται ηγετικό στέλεχος, ενώ εκλέγεται βουλευτής της το 1964. Επίσης μετά τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη το 1963 δημιουργεί τη «Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη» που σφράγισε το νεολαιίστικο κίνημα της δεκαετίας του ’60 και μέχρι τη Δικτατορία.
Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967, ο Μίκης Θεοδωράκης πέρασε στην παρανομία και τον Μαΐου του ιδίου έτους -μαζί με άλλους συντρόφους του- ίδρυσε την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ (Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο).
Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1967, φυλακίστηκε, έζησε για ένα διάστημα σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Ζάτουνα Αρκαδίας, και τέλος έγκλειστος στο στρατόπεδο Ωρωπού. Τελικά ύστερα από διεθνή κινητοποίηση, αποφυλακίστηκε κι έφυγε για το Παρίσι τον Απρίλιο του 1970. Από εκεί θα ξεκινήσει μια τεράστια περιοδεία σε όλο τον κόσμο, με συναυλίες, συναντήσεις με ξένους ηγέτες και προσωπικότητες, συνεντεύξεις, δηλώσεις, διαμαρτυρίες, που στόχο έχουν την πτώση της δικτατορίας.
Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1974, μετά την πτώση του χουντικού καθεστώτος. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στο χώρο της Αριστεράς και αναδείχτηκε βουλευτής του ΚΚΕ την περίοδο 1981-1986. Την περίοδο 1990-1993 υπήρξε βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ. και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη.
Ο ίδιος έχει αιτιολογήσει με πολλούς τρόπους αυτή την επιλογή του και κυρίως ως συνεργασία ενός ανεξάρτητου αριστερού, την οποία αποδέχτηκε το κόμμα της Ν.Δ. Ως ανεξάρτητος αριστερός ήταν πάντοτε παρών στις πολιτικές εξελίξεις από τότε που άφησε τα βουλευτικά έδρανα ως τα σήμερα.
Το ότι ο Μίκης ουδέποτε έπαψε να είναι αριστερός είναι κάτι που κανένας δεν το αμφισβήτησε και δεν το αμφισβητεί. Το ότι ως Αριστερός είχε πάντοτε τη δική του ανεξάρτητη, ενίοτε ρηξικέλευθη, παράτολμη και προκλητική πορεία -ακόμη και στις περιόδους που ήταν ενταγμένος σε κόμματα της Αριστεράς- είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Αλλά τελικά παραμένει το ερώτημα: Ποια είναι η πολιτική προσφορά του Μίκη που μπορεί να έχει ένα διαχρονικό στίγμα;
Ο Χαρίλαος Φλωράκης είχε πει κάποτε στον γράφοντα: «Μετά από 500 χρόνια θα ρωτάνε ποιοι πολιτικοί πέρασαν από την Ελλάδα στον 20ό αιώνα. Κανείς δεν θα θυμάται. Ολοι όμως θα ξέρουν τον Μίκη και το μουσικό του έργο, το οποίο θα συνεχίσει να σφραγίζει πολιτικά τις συνειδήσεις των ανθρώπων».
Πηγή: efsyn.gr
