μειώνοντας την ανεργία, στηρίζει το ΕΣΥ, είναι η τεκμηριωμένη μελέτη που έχει εκπονήσει ο λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, Γιώργος Σταμπουλής.
Η πρόταση συνοψίζεται στην μετάβαση σε σύστημα με τα εξής χαρακτηριστικά: Ενιαία κρατική σύνταξη, κατάργηση ταμείων και εισφορών, με παράλληλη καθιέρωση 30ωρης εβδομαδιαίας εργασίας, χωρίς μείωση του καθαρού μισθού. Μεταβατικό στάδιο βαθμιαίας αύξησης της κρατικής σύνταξης από τα 700 ευρώ στα 1000 ή 1200 ευρώ σε 2-7 εφτά έτη. Διατήρηση κατοχυρωμένων δικαιωμάτων πρόωρης συνταξιοδότησης και συντάξεων έως τα 1500 ευρώ τουλάχιστον.
Ο κ. Σταμπουλής, όπως μας λέει , αναπτύσσει στην μελέτη του ένα εναλλακτικό σύστημα για τα Ελληνικά δεδομένα , το οποίο βασίζεται «στο επιτυχημένο σύστημα της Νέας Ζηλανδίας, το οποίο αποτελεί ένα από τα αποτελεσματικότερα παραδείγματα στον κόσμο» και ήδη «παρόμοιο σύστημα προωθείται στην Φιλανδία, στην Σουηδία με βάση το εξάωρο», ενώ πτυχές του έχει εφαρμόσει η Αγγλία.
Ο ίδιος ως μέλος της Ομάδας Κοινωνικής Εργασίας και της γραμματείας Βιομηχανικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, έχει μελετήσει τα περισσότερα επιτυχημένα εργασιακά συνεταιριστικά μοντέλα στον κόσμο .
Νεκρός Φορντισμός
-Κύριε Σταμπουλή, η πρότασή σας απορρίπτει πλήρως την κυρίαρχη λογική συνταξιοδότησης;- Βεβαίως, το υπάρχον μοντέλο με βάση τον Φορντισμό έχει βουλιάξει δια παντός. Το θέμα είναι να αμυνθούμε στην αντιμετώπιση της επισφαλούς εργασίας. Μια εναλλακτική θεώρηση θα ήταν η επιδίωξη της αλλαγής της συνολικής δομής του συστήματος, με στόχο από την μία την βελτίωση της κάλυψης των συνταξιούχων και από την άλλη την μείωση της συνολικής καθαρής δημοσιονομικής δαπάνης. Ένα τέτοιο εναλλακτικό μοντέλο προσφέρει το παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας, το οποίο ήδη θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση από αρκετές χώρες, με πιο χαρακτηριστική αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου. Η δική μου πρόταση συνδυάζει αυτήν την μετάβαση στο νέο σύστημα με μείωση του χρόνου εργασίας από το 8ωρο στο 6ωρο χωρίς μείωση των καθαρών αποδοχών.
Υπόδειγμα
- Οι επιδόσεις της Νέας Ζηλανδίας, είναι σημαντικές;- Είναι εντυπωσιακές σχεδόν σε κάθε κριτήριο, κάλυψη του πληθυσμού ηλικιωμένων σε ποσοστό 93%, εξάλειψη της φτώχειας στην Τρίτη ηλικία, υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης του εισοδήματος και το μικρότερο ποσοστό δημοσιονομικής επιβάρυνσης στον κόσμο ( μικρότερο του 5 %, όταν στην Ελλάδα είναι διπλάσιο ). Το σύστημα επίσης είναι εξαιρετικά απλό, κάθε κάτοικος που πληροί τα κριτήρια κατοίκησης ως μέρος του ενεργού οικονομικού βίου, δικαιούται σύνταξη όταν συμπληρώσει το έτος συνταξιοδότησης. Οι συντάξεις πληρώνονται απευθείας από τον κρατικό προυπολογισμό και δεν υπάρχουν εισφορές και Ταμεία. Η ιδιωτική ασφάλιση είναι περιορισμένη. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως η τελευταία απόπειρα εισαγωγής στοιχείων που θεωρούμε εδώ αυτονόητα , όπως σύστημα εισφορών με ανταποδοτικότητα στις συντάξεις, απορρίφθηκε σε δημοψήφισμα με 87%!
Συλλογικό Αγαθό
-Δηλαδή αμφισβητείται η σύνδεση του δικαιώματος στην σύνταξη με την μισθωτή απασχόληση και την αυτοαπασχόληση;- Πλήρως. Αντίθετα, προτείνεται η θεώρηση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος ως συλλογικού αγαθού που συνδέεται με την συνολική «απόδοση» της οικονομικής προσπάθειας. Επομένως η αλληλεγγύη των γενεών πρέπει να λειτουργεί αμφίδρομα, ενώ η νεότερη γενιά καλύπτει τις ανάγκες της προηγούμενης, το εύρος αυτής της κάλυψης εξαρτάται από την οικονομία,( με την ευρύτερη έννοια του όρου) που κληροδότησε η προηγούμενη στην επόμενη.
Το νέο σύστημα θέτει σε κίνηση μια νέα λογική και δυναμική συμπεριφοράς.
Η αύξηση της απασχόλησης προκαλεί αύξηση της κατανάλωσης και συμβάλλει στην μείωση του δημοσιονομικού κόστους. Ταυτόχρονα αύξηση της κατανάλωσης συνεπάγεται και σταδιακή αύξηση της κατώτατης και σταδιακά καθολικής σύνταξης.
Μετάβαση
- Ποιες παράμετροι τίθενται για την μετάβαση στο νέο σύστημα;- Τίθεται μια κατώτατη σύνταξη, δίχως να θίγονται οι μεγαλύτερες συντάξεις, ενώ διατηρούνται ως έχουν οι πρόωρες. Εξετάζονται διάφορα σενάρια κατώτατης σύνταξης, με βασικό σενάριο σταδιακής αύξησης της κατώτατης σύνταξης από τα 700 μέχρι τα 1500 ευρώ το μήνα, για 12 μήνες.
Οι πρόωρα συνταξιοδοτούμενοι εντάσσονται ομαλά στο σύστημα, δίχως να μειώνονται οι συντάξεις τους. Οι υψηλές συντάξεις συνεχίζονται κανονικά.
Επιπρόσθετα το μοντέλο προσομοίωσης βασίζεται στις εξής παραδοχές: Ηλικία σύνταξης είναι τα 65 έτη. Μείωση των δικαιούχων υψηλών συντάξεων 4% κατ’ έτος. Μέση φορολογία εισοδήματος 10%. Μέση φορολογία κερδών 10%.
Ποσοστό κερδοφορίας: 10% επί των πωλήσεων μετά την αφαίρεση των φόρων κατανάλωσης.
Τάση προς κατανάλωση: 90 του διαθέσιμου εισοδήματος για μισθωτούς και συνταξιούχους. Μέσος ονομαστικός μισθός είναι 1200 ευρώ. Ποσοστό σε ηλικία σύνταξης που δικαιούνται σύνταξης 90%, π.χ. λόγω κατοίκησης, είτε λόγω εισοδήματος.
Δημιουργούνται 20 θέσεις εργασίας για κάθε ένα εκατομμύριο ευρώ. Ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης 1%. Πολλαπλασιαστής κατανάλωσης 1,2.
Το φάρμακο
- Το καθοριστικό κριτήριο είναι η μείωση του χρόνου εργασίας;- Εννοείται. Μπορεί να θεωρηθεί αντιστάθμιση σε όσους προσδοκούσαν πρόωρη συνταξιοδότηση. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί κυρίως απάντηση στο κορυφαίο ζήτημα της ανεργίας και στο αίτημα για ανακεφαλαιοποίηση της τεχνολογικής εξέλιξης από το κοινωνικό σύνολο. Από μια τέτοια αλλαγή το μισθολογικό κόστος θα μειωθεί κατά το σύνολο των εργοδοτικών και εργατικών εισφορών.
Στο βασικό σενάριο το σύνολο της διαφοράς πηγαίνει στην εργασία ως αύξηση των θέσεων εργασίας και του μισθού (κάτι το οποίο μπορεί να ισχύσει για τους μισθούς μέχρι χίλια ευρώ, στο πλαίσιο της πολιτικής αύξησης του βασικού μισθού). Επίσης τα βαρέα και ανθυγιεινά δεν θα συνδυάζονται με πρόωρη συνταξιοδότηση αλλά με μειωμένη απασχόληση, π.χ. 20–25 ώρες την εβδομάδα.
Παρομοίως το 30ωρο σε συνδυασμό με την κατάργηση των εισφορών θα αποθαρρύνει την επιδίωξη υπερωριών. Για την κάλυψη του αρχικού κόστους μετάβασης, το οποίο οφείλεται κυρίως στις πρόωρες και υψηλές συντάξεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα αποθεματικά και η λοιπή περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, το ΑΚΑΓΕ κ.λ.π. Συνολικά η δημοσιονομική επιβάρυνση μειώνεται στις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ η αναζήτηση επιπλέον πόρων θα εξασφαλίσει την μείωση του δημοσιονομικού κόστους σχεδόν σε κάθε σενάριο. Αύξηση της απόδοσης των άμεσων πόρων στον μέσο ευρωπαϊκό όρο θα μειώσει οριστικά την δημοσιονομική πίεση.
Η μεταβολή αυτή εξασφαλίζει και τους πόρους για καθολική υγειονομική περίθαλψη, δίχως εισφορές και αποκλεισμούς, από τον κρατικό προϋπολογισμό. Βέβαια ο εξορθολογισμός του ΕΣΥ, με έμφαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και την πρόληψη θα μειώσει ακόμη περισσότερο το κόστος της επαυξημένης φροντίδας. Τέλος, το προσωπικό των ταμείων θα μπορέσει να στελεχώσει υπηρεσίες όπως η Επιθεώρηση Εργασίας και οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί.
Ανατροπή
- Ποιες είναι οι επιστημονικές υποθέσεις που κάνατε και ποια τα ευρήματά σας;- Πήραμε υπόψη μας τρία βασικά σενάρια, για μια πολιτική στην οποία η κατώτατη σύνταξη ανέρχεται σταδιακά εκατό ευρώ το μήνα ανά έτος, από τα 700 στα 1000, 1200 και 1500 ευρώ. ΄Οσο οι υψηλότερες συντάξεις σταδιακά εξέρχονται του συστήματος θεωρείται ότι προστίθενται στην υψηλότερη διαθέσιμη ζώνη σύνταξης. Τα σενάρια αυτά αφορούν οικονομική μεγέθυνση 0%, 1% και 2%.
Στη συνέχεια εξετάζεται η σημασία της μεταφοράς του οφέλους στην εργασία. Πρώτα σε ότι αφορά στην μεταφορά της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ του σημερινού μισθολογικού κόστους και του κόστους δίχως αύξηση των μισθών. Εν συνεχεία η επίδραση της μείωσης του χρόνου εργασίας.
Συμπεράσματα
- Ποια είναι τα συμπεράσματά σας ;- Πρώτον η δαπάνη για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται και διατηρείται περίπου κατά 3,5 μονάδες για να μειωθεί από 7,22% έως 11,75% , ενώ αυξάνεται και διατηρείται υψηλή για χαμηλά επίπεδα τελικής καθολικής σύνταξης και για υψηλή τελική σύνταξη με μεγέθυνση 1%. Με μηδενική μεγέθυνση η άνοδος στα 1200 ευρώ αυξάνει τον σχετικό δείκτη, ενώ για τελική σύνταξη 1000 ευρώ δεν υπάρχει σημαντική βελτίωση. Με μεγέθυνση 1% μια σταδιακή άνοδος της σύνταξης ακόμη και στα 1200 ευρώ δεν θα επιβαρύνει την κατάσταση ούτε όμως και θα τη βελτιώσει σημαντικά. Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι η συνολική δαπάνη θα μειωθεί σε επίπεδα μικρότερα ή ίσα με το 10% του ΑΕΠ. Σε συνθήκες μεγέθυνσης 2% ετησίως, η μείωση του λόγου συνταξιοδοτικής δαπάνης προς ΑΕΠ είναι σημαντική έως εντυπωσιακή μετά την πρώτη πενταετία.
Δεύτερον η δημοσιονομική επιβάρυνση ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται αρχικά σε όλα τα σενάρια πολιτικής για μικρό χρονικό διάστημα. Παραμένει υψηλή για υψηλή τελική σύνταξη ( άνω των 1000 ευρώ) και μηδενική οικονομική μεγέθυνση, ενώ η κατάσταση βελτιώνεται με την οικονομική μεγέθυνση ακόμη και 1%. Με μέσο ρυθμό μεγέθυνσης 1% η πιο χαμηλή τελική σύνταξη (1000 ευρώ) καταλήγει σε καθαρό δημοσιονομικό κόστος κάτω από 6% ενώ η μέση σύνταξη ( 1200 ευρώ) κάτω από 7%. Εν γένει μια πιο αργή αύξηση της σύνταξης θα αποδώσει πιο γρήγορα.
Τρίτον αναπάντεχο στοιχείο είναι η σημαντική αύξηση της απασχόλησης η οποία δεν περιορίζεται στην αρχική επίδραση της μείωσης του χρόνου απασχόλησης αλλά συνεχίζεται με σημαντικό ρυθμό για λίγα ακόμη χρόνια πριν σταθεροποιηθεί η αυξητική τάση σε συνάρτηση με τον ρυθμό μεγέθυνσης (προφανώς αυτό μπορεί να αντισταθμισθεί μεσοπρόθεσμα από οργανωτικές και τεχνολογικές αλλαγές). Εντούτοις είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η αλλαγή στο σύστημα θέτει σε λειτουργία έναν ενάρετο κύκλο δημιουργίας θέσεων εργασίας, η λειτουργία του οποίου πρέπει να ελεγχθεί σε σχέση με άλλες παραμέτρους, όπως ο πολλαπλασιαστής κατανάλωσης κ.ά. Μεγαλύτερες συντάξεις παράγουν λοιπόν περισσότερη απασχόληση.
Αξιοσημείωτο στοιχείο είναι πως ακόμη και με μέσους ρυθμούς μεγέθυνσης προκύπτει η ανάγκη ενίσχυσης του πληθυσμού με μετανάστευση, καθώς οι δημογραφικές προβλέψεις δείχνουν ότι αλλιώς δεν επαρκεί ο πληθυσμός για να καλύψει τις θέσεις εργασίας στην οικονομία.
Πηγή: efsyn.gr
